Izby przemysłowo-handlowe w Polsce i w Niemczech

Wstęp W roku 1989 doszło w Polsce do transformacji ustroju politycznego: obalenia realnego socjalizmu i zwycięstwa ustroju demokracji obywatelskiej. W sferze ekonomicznej miejsce gospodarki centralnie sterowanej zajął system gospodarki rynkowej opartej na wolności gospodarczej i konkurencji. Istotnym elementem nowego ustroju stała się decentralizacja administracji publicznej oraz włączenie czynnika obywatelskiej w proces zarządzania w różnych sferach życia społecznego i gospodarczego. Decentralizacja oznacza rozwój różnych form samorządu. Pierwszy odbudowany został samorząd terytorialny, zrazu na szczeblu gmin (1990 r.), a później (1999 r.) również na poziomie powiatów i województw. Odrodził się też samorząd zawodowy w postaci izb lekarskich, adwokackich i innych zawodów zaufania publicznego. Celem pracy jest przedstawienie genezy i istoty samorządu gospodarczego oraz rozwoju jego instytucji w postaci izb przemysłowo-handlowych na ziemiach polskich i niemieckich tak w przeszłości, jak i współcześnie. Szczególną uwagę poświęcono analizie porównawczej podstaw prawnych i zasad funkcjonowania izb przemysłowo-handlowych w III Rzeczypospolitej i w Republice Federalnej Niemiec. Podstawę źródłową pracy stanowią źródła polsko- i niemieckojęzyczne. W szczególności wykorzystano dostępną literaturę przedmiotu, różnej rangi źródła normatywne (konstytucje, ustawy, rozporządzenia), materiały archiwalne i drukowane oraz czasopiśmiennictwo (broszury, informatory itp.). Uwzględniono także statuty izb przemysłowo-handlowych, druki sejmowe w postaci projektów ustaw, tudzież relacje i opinie działaczy wymienionych izb; szczególnie cennym źródłem były rozmowy przeprowadzone przez autora z przedstawicielami izb polskich i niemieckich, zwłaszcza Izby Przemysłowo-Handlowej w Kilonii (RFN). Konstrukcja pracy została podporządkowana osiągnięciu celu badawczego. Składa się ona ze wstępu, pięciu rozdziałów, zakończenia i bibliografii. W toku badań stosowano różne instrumenty naukowe. Metoda analizy systemowej była najbardziej przydatna w określaniu miejsca i roli samorządu gospodarczego w systemie politycznym i ekonomicznym demokracji obywatelskiej; w badaniu relacji między izbami przemysłowo-handlowymi a administracją rządową i samorządem terytorialnym. Najczęściej jednak uciekano się do metody analizy literatury i źródeł normatywnych, mając na uwadze wiarygodność danych stanowiących podstawę wyprowadzanych z badań wniosków i ocen. Przydatną była też metoda analizy komparatywnej, stosowana przy określaniu podobieństw i różnic ustrojowych między polskimi a niemieckimi izbami przemysłowo-handlowymi. Pewną rolę w toku badań odegrały techniki badawcze, jak: obserwacja uczestnicząca i wywiad swobodny w kontaktach autora z izbami niemieckimi i polskimi oraz rozmowy z przedstawicielami jednych i drugich izb.