Historia terroryzmu. Od starożytności do Da’isz

Wprowadzenie (Gérard Chaliand i Arnaud Blin) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 13 Wstęp O terroryzmie jako strategii powstańczej (Ariel Merari) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 23 Robocza definicja terroryzmu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 23 Terroryzm a partyzantka . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 27 Metoda i przyczyna: terroryści i bojownicy o wolność . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 29 Terroryzm i moralność . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 29 Terroryzm jako strategia powstańcza . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 33 Do jakiego punktu terroryzm może odnieść sukces? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 40 Mieszane formy buntów . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 43 Część pierwsza Prehistoria terroryzmu Rozdział 1 Zeloci i asasyni (Gérard Chaliand i Arnaud Blin) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 51 Zeloci . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 51 Asasyni . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 54 Rozdział 2 Przejawy terroryzmu poprzez stulecia (Gérard Chaliand i Arnaud Blin) . . . . . . . . . 73 Tyranobójstwo . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 73 U początków terroryzmu państwowego: podbój mongolski . . . . . . . . . . . . . . . . 78 Terror w wojnie: wojna trzydziestoletnia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 80 Część druga Okres współczesny: od 1789 do 1968 roku Rozdział 3 Pojawienie się nowoczesnego terroru (Gérard Chaliand i Arnaud Blin) . . . . . . . . . . 87 6 Spis treści Rozdział 4 Terroryści anarchistyczni z XIX wieku (Olivier Hubac-Occhipinti) . . . . . . . . . . . . . 102 Kontekst historyczny sprzyjający pojawieniu się doktryny anarchistycznej . . . . 102 Czym jest anarchizm? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 104 Anarchiści włoscy: u pochodzenia „propagandy przez czyn” . . . . . . . . . . . . . . . 105 Hiszpańscy terroryści anarchistyczni: od zbrojnego buntu do królobójstwa . . . . 106 Terroryści anarchistyczni z Ameryki Północnej . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 109 Francuscy terroryści anarchistyczni: dynamit jako broń . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 111 Émile Henry: teoria odwołania się do terroryzmu masowego . . . . . . . . . . . . . . . 115 Rozdział 5 Terroryzm rosyjski (1878–1908) (Yves Ternon) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 118 Narodnicy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 120 Anarchizm i nihilizm . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 123 Agitatorzy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 125 Druga Ziemla i Wola . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 126 Narodna Wola . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 130 Rewolucyjni socjaliści . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 134 Anarchiści rosyjscy (1903–1907) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 143 Partia Socjalistów-Rewolucjonistów po 1905 roku . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 145 Rozdział 6 „Belle Époque” terroryzmu (Gérard Chaliand i Arnaud Blin) . . . . . . . . . . . . . . . . . . 154 Zamach stulecia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 156 Nowinki techniczne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 157 Problemy organizacyjne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 160 Przypadek Irlandii . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 162 Narodziny terroryzmu w Indiach . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 165 Macedończycy, Chorwaci i Ormianie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 167 Terroryzm skrajnej prawicy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 172 Rozdział 7 Lenin, Stalin i terroryzm państwowy (Gérard Chaliand i Arnaud Blin) . . . . . . . . . . 174 Lenin i terroryzm strategiczny . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 174 Stalin, czyli terror państwa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 181 Rozdział 8 Terroryzm w czasie wojny: od II wojny światowej do wojen o wyzwolenie narodowe (Gérard Chaliand i Arnaud Blin) . . . . . . . . . . . . . . . . . 184 Spis treści 7 Przekształcenie pejzażu strategicznego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 184 Etyka a terroryzm . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 187 Od wojny do okresu powojennego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 187 Część trzecia Terroryzm współczesny od 1968 roku do dzisiaj Rozdział 9 Od 1968 roku do radykalnego fundamentalizmu (Gérard Chaliand i Arnaud Blin) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 195 Różne oblicza terroryzmu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 199 Grupy i ruchy europejskie i śródziemnomorskie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 208 Organizowanie odpowiedzi na terroryzm . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 218 Ruchy mniejszościowe i religijne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 222 Rozdział 10 Korzenie radykalnego fundamentalizmu muzułmańskiego (Philippe Migaux) . . . . 227 Miejsce ruchu dżihadystycznego we współczesnym świecie terrorystycznym . . . 229 Ideologiczne początki radykalnego islamu: ograniczająca i mylna interpretacja islamu dokonana przez rygorystycznych i marginalnych egzegetów . . . . . . . . . 231 Egipski ruch dżihadystyczny i śmierć faraona . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 252 Macierz afgańska: pomoc arabskich mudżahedinów dla dżihadu przeciwko ZSRR . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 260 Dżihad algierski i jego konsekwencje dla Europy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 265 Rozdział 11 Al-Ka’ida (Philippe Migaux) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 279 Potajemna walka ruchu mudżahedinów: strategia federacyjna Al-Ka’idy (1989–2001) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 279 Otwarta bitwa ruchu mudżahedinów: zmiana strategii po 11 września . . . . . . . . 292 Przejście do nowego wymiaru dżihadu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 295 Przejście do wojny globalnej . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 296 Od 6 października 2002 roku Al-Ka’ida zmienia sposób działania: zagrożenie obejmuje cały glob . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 300 Rozdział 12 Przyszłość ruchu fundamentalistycznego (Philippe Migaux) . . . . . . . . . . . . . . . . . . 312 Dojście do głosu lokalnych i autonomicznych grup dżihadystycznych . . . . . . . . 312 Zagrożenia bronią nuklearną, radiologiczną, bakteriologiczną i chemiczną . . . . 313 8 Spis treści Terroryzm morski . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 315 Poszukiwanie sojuszu z fundamentalizmem palestyńskim . . . . . . . . . . . . . . . . . 318 Ryzyko sojuszu z radykalnym szyizmem . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 320 Wnioski . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 323 Rozdział 13 Akcje samobójcze: między wojną a terroryzmem (François Géré) . . . . . . . . . . . . . . 325 Podmiot: kim są ochotnicy śmierci? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 325 Wczoraj i dzisiaj: od spontanicznej ofiary do zorganizowanej strategii . . . . . . . 328 Struktury: ideologia i strategie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 345 Rozdział 14 Stany Zjednoczone wobec terroryzmu (Arnaud Blin) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 355 Pierwsze konfrontacje . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 355 Nowa lewica . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 361 Nowi terroryści . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 362 Konfrontacja z terroryzmem międzynarodowym . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 364 Szok 11 września i odpowiedź Stanów Zjednoczonych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 368 Rozdział 15 Nowy wizerunek Al-Ka’idy: zagrożenie muzułmańskim terroryzmem po 11 września (Rohan Gunaratna) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 374 Al-Ka’ida po 11 września . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 375 Zagrożenie ideologiczne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 384 Zarządzanie zagrożeniem . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 388 Rozdział 16 Panorama sytuacji po 2004 roku (Philippe Migaux) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 391 Co się wydarzyło? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 392 Nowy rozwój strategiczny . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 406 Rozdział 17 Dżihadyzm w czasach Da’isz (Gérard Chaliand) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 424 Korzenie Da’isz . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 425 Strategia zakorzeniania się Da’isz . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 429 Dżihadyzm dzisiaj . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 432 Spis treści 9 Część czwarta Teksty o terrorze Rozdział 18 Literatura i terroryzm . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 439 Alfred de Musset, Lorenzaccio (1834) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 439 Joseph Conrad, Tajny agent (1907) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 444 Jean-Paul Sartre, Brudne ręce (1948) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 448 Albert Camus, Sprawiedliwi (1949) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 451 Fiodor Dostojewski, Biesy (1871–1872) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 455 Rozdział 19 Manifesty, odezwy i teoria (I) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 461 Edward Saxby, Killing no murder (1657) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 461 Karl Heinzen, Morderstwo . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 464 Michał Bakunin, Rewolucja, terroryzm i bandytyzm . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 474 Siergiej Nieczajew, Katechizm rewolucjonisty . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 477 Mikołaj Morozow, Walka terrorystyczna . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 482 G. Tarnowski, Terroryzm i rutyna . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 488 Johann Most, Rady dla terrorysty . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 491 Rozdział 20 Manifesty, odezwy i teoria (II) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 498 Bhagwat Charan Vohra, Filozofia bomby . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 498 Walka o wolność Prowizorycznej Irlandzkiej Armii Republikańskiej . . . . . . . . . 501 Ulster: antyterroryzm . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 503 Menahem Begin, Bunt . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 506 Jehoszafat Harkabi, Doktryna Al-Fatahu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 510 Platforma Ludowego Frontu Wyzwolenia Palestyny . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 513 Abraham Guillen, Partyzantka miejska i tupamaros . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 515 Rozdział 21 Fundamentaliści . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 520 Hasan al-Banna, Doktryna Braci Muzułmanów . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 520 Ajatollah Ruhollah Chomejni, Islam nie jest religią pacyfistystów . . . . . . . . . . . 522 Sajjid Kutb, Przygotować drogę . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 523 Bizham Dżazani, Walka zbrojna w Iranie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 525 Ajatollah Ruhollah Chomejni, Przemówienie w szkole teologicznej w Fajzijje . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 529 Deklaracja Ibn Ladina . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 530 10 Spis treści Szajch Muhammad Sajjid at-Tantawi6 , Zamachy samobójcze to legalna obrona . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 531 Muzułmański Front Światowy, Deklaracja: dżihad przeciwko żydom i krzyżowcom . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 532 Szajch Hamud al-Ukla asz-Szu’ajbi, Fatwa na talibów . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 534 Abd al-Aziz al-Rantissi7 , Chwała kamikadze . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 535 Ajman az-Zawahiri, Znaczenie Afganistanu w rewolucji islamu . . . . . . . . . . . . . 536 Przypisy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 539 O autorach . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 551 Bibliografia (Gérard Chaliand) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 553 Indeks . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 559