Hanyska

Pierwsze wydanie „Hanyski” (Szczecin 2006) ukazało się pod pseudonimem Leonia. Autorka napisała o sobie, że urodziła się i wychowała na śląskiej wsi jako autochtonka i że do dziś tkwi jeszcze w niej „ten strach autochtoński, czy raczej kompleks autochtonki” i niechęć czy obawa przed rozpoznaniem. O książce powiedziała, że „wszystkie zdarzenia się wydarzyły albo mogły się wydarzyć, bo taki był czas. Wszystkie postacie są prawdziwe albo prawdziwe być mogły. Jest to jednak fikcja literacka, oparta na opowieściach starych ludzi, którzy te czasy przeżyli. Kto siebie, swoich rodziców, dziadków, pradziadków, sąsiadów, krewnych, znajomych bliskich i dalekich w tej książce chce znaleźć, znajdzie na pewno. Pozna ich.”

Spojrzenie na śląską rzeczywistość z czasów II wojny światowej i pierwszych lat powojennych, tym razem od strony zamieszkujących te ziemie Niemców. Choć to fikcja literacka, to śmiem twierdzić, że większość zdarzeń czy zachowań miało miejsce w rzeczywistości. Wiele elementów tych historii i mnie zdarzało się usłyszeć w opowieściach starszych osób.

Literacko to nie jest dobra pozycja, natomiast jej bardzo mocną stroną jest szczerość i stosunkowo duża szczegółowość w przywoływaniu tamtej rzeczywistości. Polecam zainteresowanym zagadnieniami śląskości, tzw. ziem odzyskanych czy czasów końca wojny i początku pokoju.

Tereny przygraniczne, które w ciągu dziejów, raz po raz, zmieniają przynależność państwową zawsze budzą ogromne emocje. Najbardziej takie zmiany odczuwają zwykli ludzie, którzy chcą przeżyć życie w spokoju, na swojej ziemi, którą kochają i dla których jest cennym Heimatem, jak w przypadku polskich Ziem Odzyskanych. Losy Niemców, którzy mieszkali tu przez kilkaset lat, przemieszani z ludnością polską i śląską miały tragiczny finał pod konie i po II wojnie światowej. Większość dobrowolnie, inni zmuszeni lub zaszczuci przez powojenne władze lokalne przenieśli się do Niemiec, najczęściej bez żadnego dobytku, zostawiając na miejscu pamiątki rodzinne. Byli na przegranej pozycji, jako naród państwa agresora, które popełniło straszne wojenne zbrodnie, a na koniec wojnę przegrało. Ich domy i włości zajmowali przesiedleni Polacy z Kresów wschodnich, którzy stamtąd zostali wypędzeni po zmianie powojennych granic lub ludzie, którzy tutaj szukali swojego miejsca na ziemi. Nastawienie komunistycznych władz, a często i nowych mieszkańców do autochtonów było zwykle bardzo złe, autochtoni byli szykanowani, wypędzani z domów, mieszkań, okradani. A chcieli tylko spokojnie żyć. W „Hanysce” poznajemy Marię i jej wielopokoleniową niemiecką rodzinę, której losy wpisują się w powojenną rzeczywistość podopolskiej wsi. Warto przeczytać i zastanowić się nad pokrętnymi losami ludzkimi oraz mieć nadzieję, że taka zawierucha dziejowa nigdy się nie powtórzy.