Przełom IV i V wieku to ta chwila w dziejach Europy, kiedy dokonała się daleko idąca synteza elementów kultury greckiej, prawnych norm rzymskich, chrześcijaństwa oraz obyczajów, które przynieśli ze sobą barbarzyńcy. Kościół został połączony z Imperium Romanum, pozornie stał się z nim identyczny. (...) Wobec przemian politycznych stał się depozytariuszem wartości kultury rzymskiej, wnosząc je w proces kształtowania nowej Europy. W ramach tej Europy katolicyzm zadekretowany chrztem Teodozjusza I, a zwłaszcza jego prawodawstwem, stał się ważnym punktem orientacyjnym dla budowania cywilizacyjnej integralności Zachodu.