Lucjan Wolanowski

Polski pisarz, reporter, podróżnik i tłumacz. Urodził się w Warszawie w zasymilowanej rodzinie żydowskiej, jako najmłodsze dziecko i jedyny syn adwokata Henryka Kona (1868–1949) i Róży z domu Wolanowskiej (1883–1932). Był bratem Julii (1912–1912), redaktorki i tłumaczki literatury pięknej Elżbiety Eweliny Wassong (1908–2007) oraz prawniczki Ireny Sawickiej (1914–2004). Jego dziadkiem był lekarz Wilhelm Kohn (1831–1882), a pradziadkiem przemysłowiec Majer Wolanowski (1844–1900).

Uczeń Gimnazjum im. Mikołaja Reja w Warszawie oraz Gimnazjum Sanatoryjnego Męskiego Dra Jana Wieczorkowskiego w Rabce. Jako uczeń, m.in. wspólnie z Jackiem Woźniakowskim redagował szkolne czasopismo Szczebioty (1935-1938). Studiował następnie na Wydziale Elektrochemii i Elektrometalurgii Instytutu Politechnicznego w Grenoble, latem 1939 wrócił na wakacje do Polski i tu zastała go II wojna światowa.

Podczas okupacji przebywał początkowo w Warszawie, a następnie ukrywał się razem z ojcem i drugą siostrą Ireną w Sochaczewie i Podkowie Leśnej (m.in. w willi „Wanda”, u rodziny Drabikowskich). W 1941 został zaprzysiężony w ZWZ, od 1942 był żołnierzem AK. Prowadził nasłuch radiowy zagranicznych stacji (m.in. BBC) i przygotowywał komunikaty dla polskiego podziemia.

Debiutował w 1941 w piśmie Kronika Tygodniowa (felietonami pt.: Historyjki w cieniu historii, pod pseud. Wilk), potem w wielonakładowym Dniu Warszawy (1943-1944). Po wojnie pracował w PAP (1945–1951). Był m.in. sprawozdawcą z konferencji dla zagranicznych dziennikarzy w Ministerstwie Spraw Zagranicznych w Warszawie. W tym okresie poznał m.in. tak znanych później dziennikarzy jak: Edward R. Murrow, Sydney Gruson, Flora Lewis, Larry Allen, Vincent Buist czy Pierre Maréchal, będących wówczas korespondentami w Polsce.

W 1950 ożenił się z Anną-Bożenną Szumowską (1924-2016, później jako Anna Wolan), śpiewaczką, późniejszą solistką Opery Poznańskiej (małżeństwo trwało do 1969), w 1952 urodziła się ich córka Anna, mieszkająca od końca lat 60. w Australii.

W latach 60. odbył wiele podróży, w tym kilka dookoła świata. Był akredytowany przy wojskach ONZ (1962–1963) w czasie operacji desantowych na Nowej Gwinei. Stypendysta Departamentu Stanu USA (1965). Był obecny na Przylądku Kennedy'ego w czasie wystrzelenia pojazdu „Gemini 5”. Pełnił funkcję doradcy Wydziału Informacji Światowej Organizacji Zdrowia WHO w Genewie, a następnie w rejonie Azji Południowo-Wschodniej i Oceanii (m.in. w New Delhi, Bangkoku i Manili).
Jest autorem reportaży o zwalczaniu chorób tropikalnych i handlu na Filipinach, w Tajlandii, Hongkongu, Sarawaku, Sabah i Brunei (1967-1968).

Był członkiem Związku Zawodowego Dziennikarzy RP (1945-1951), Stowarzyszenia Dziennikarzy Polskich (1951-1982 i 1991-2006), Związku Literatów Polskich (1959-1983), Polskiego PEN-Clubu (1971-2006) i Stowarzyszenia Pisarzy Polskich (1989-2006).

Odznaczony m.in. Orderem Gwiazdy Rumunii (1947), Złotym Krzyżem Zasługi (1956), Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski (1961). Otrzymał wiele wyróżnień za swoją twórczość, m.in.: prywatną nagrodę Edmunda J. Osmańczyka Osman (za Zwierciadło bogini, 1962), Nagrodę Polskiego Klubu Publicystów Międzynarodowych SDP (za Klejnot korony, 1963), wyróżnienie Książka Miesiąca w plebiscycie Kuriera Polskiego (za Księżyc nad Tahiti, 1963), nagrodę redakcji „Nowych Książek” – Książka Roku 1973 (za Westchnienie za Lapu-Lapu, 1973), Wyróżnienie Doroczne Funduszu Literatury – Ministerstwo Kultury i Sztuki (za Ani diabeł, ani głębina: Dzieje odkryć Australii, opowiedziane ludziom, którym się bardzo spieszy, 1988).

Otrzymał honorowe obywatelstwo miasta Springfield w amerykańskim stanie Illinois (1965).

Autor 25 książek reportażowych, wielokrotnie wznawianych i przekładanych na obce języki. Mieszkał w Warszawie, na Mokotowie, przy ul. Odolańskiej 23, w dawnym domu pracowników PAP. Pochowany na cmentarzu żydowskim przy ulicy Okopowej w Warszawie (kwatera 2, uliczka 1).

W kwietniu 2006 Uniwersytet Śląski wydał specjalny dodatek do pisma uczelni, poświęcony pisarzowi, z fragmentami tekstów autobiograficznych, wypowiedziami na temat jego twórczości (wśród autorów znaleźli się m.in.: Jacek Woźniakowski, prof. Hilary Koprowski, Eugeniusz Grasberg, Ludwik Jerzy Kern, Lech Paszkowski, Jolanta Klimowicz-Osmańczyk, Krystyna Goldbergowa, Aleksander Ziemny), fragmentami recenzji prasowych (autorstwa m.in. Melchiora Wańkowicza, Wisławy Szymborskiej i Leopolda Ungera) oraz fotografiami archiwalnymi z odbytych podróży.

W październiku 2009 w ramach serii wydawniczej „Wokół reportażu podróżniczego” (Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach, ​ISBN 978-83-226-1802-8​) ukazała się poświęcona mu książka.

Archiwum pisarza przechowywane jest od 2006 r. w Brwinowie k. Warszawy.